Ondersteunde communicatie
Wat is ondersteunde communicatie?
Ondersteunde communicatie (OC) omvat alle strategieën, communicatievormen en hulpmiddelen waardoor het overbrengen van een boodschap ondersteund of op een andere manier geuit kan worden indien iemand zich via spraak (nog) niet voldoende kan uitdrukken of wanneer iemand gesproken taal (nog) niet voldoende begrijpt.
OC, in het Engels beschreven als Augmentative and Alternative Communication (AAC), betekent dat alle mogelijke communicatievormen en middelen worden ingezet om (nog resterende) communicatieve vaardigheden van mensen te optimaliseren. Denk hierbij aan de inzet van:
- (eenvoudige) gebaren
- verwijzende voorwerpen
- lichaamstaal
- pictogrammen
- geschreven woorden of letters
- OC-hulpmiddelen als spraakcomputers en communicatieboeken
De meeste mensen gebruiken meerdere vormen van OC door elkaar heen. Al deze vormen zijn even belangrijk. Er is géén vaste volgorde waarin deze vormen zich ontwikkelen of aangeboden moeten worden.
Het gebruik van Nederlandse Gebaren Taal (NGT) valt niet onder OC, omdat dat een officiële taal is.
De film "Het succes van OC" toont inspirerende voorbeelden van het gebruik van OC door mensen die niet kunnen praten. OC kan de wereld voor hen openen, doordat ze hun gedachten en wensen tot uitdrukking kunnen brengen. Met dank aan de vereniging Angelman syndroom Nederland voor de hulp bij de financiering en tot stand koming van deze film.
Ondersteunde communicatie voor iedereen
Ondersteunde communicatie is er voor iedereen. En dan bedoelen we echt iedereen, ongeacht niveau, leeftijd of beperking.
Er zijn veel mythes in de wereld van OC die belemmeren dat iedereen toegang krijgt tot OC. Veel van deze mythes zijn gebaseerd op het idee dat iemand eerst iets moet kunnen, bijvoorbeeld categoriseren of pictogrammen herkennen. Of dat iemand zijn of haar cognitieve mogelijkheden te laag zijn.
De wetenschap en de praktijk hebben keer op keer bewezen dat deze aannames niet kloppen. Je leert communiceren doordat de omgeving met jou communiceert. Het stimuleren van de communicatie verbetert juist de cognitieve ontwikkeling. In de Leidraad ondersteunde communicatie gaan we hier verder op in en vind je wetenschappelijk bronnen die onze visie ondersteunen.
We weten pas echt wat iemand begrijpt, snapt en wil vertellen als iemand toegang heeft tot een breed aantal begrippen en iemand ook voldoende tijd en mogelijkheid krijgt om zich hiermee te leren uiten. Het recht tot deze toegankelijke vormen van communicatie zijn vastgelegd in het VN-verdrag inzage rechten voor mensen met een handicap.
Wie kan mij helpen?
Het vinden van geschikte vormen van OC is een persoonlijke puzzel voor de gebruiker en de omgeving. Kijk samen met de OC-gebruiker, diens communicatiepartners, betrokken therapeuten (meestal logopedist of ergotherapeut) en mogelijk een leverancier naar welke vorm(en) van OC het best passend zijn. Let hierbij ook op de bediening, de bevestiging en het soort materiaal. Zie Partners voor een overzicht van OC-leveranciers en instanties die bij het gebruik van OC kunnen ondersteunen.
Als er gekozen wordt voor een communicatiehulpmiddel, is het afhankelijk van de zorgverzekeraar en je woonsituatie wie het hulpmiddel zou moeten vergoeden en welke voorwaarden hieraan zitten. Zie Vergoeding OC-middelen voor meer informatie over het aanvragen van deze vergoeding.
Om ervoor te zorgen dat de OC-vormen en het eventuele communicatiehulpmiddel goed worden ingezet, is scholing en ondersteuning van de omgeving aan te raden. Hoe beter de omgeving de OC-vormen en het eventuele OC-hulpmiddel gebruikt, hoe beter de OC-gebruiker ermee leert communiceren.
In de Leidraad ondersteunde communicatie vind je allerlei adviezen hierover. Zoek je meer ondersteuning dan kun je onder andere eens kijken bij de onderstaande organisaties. Ben of ken je een organisatie die hier bij moet staan, laat het ons weten via Contact.
In Nederland:
Koninklijke Kentalis
Stichting Milo
De OC specialisten
In Vlaanderen:
MODEM Expertnetwerk Ondersteunende Technologie
