Ondersteunde Communicatie in de klas
Een verkennend onderzoek naar gebruik van Ondersteunde Communicatie in cluster 3 onderwijs.
In Nederland zijn diverse scholen voor speciaal onderwijs, zoals cluster 2 en 3 scholen, waar men lesgeeft aan kinderen met een communicatieve beperking. Een gedeelte van deze kinderen komt niet of nauwelijks tot de ontwikkeling van spraak. Om deze kinderen te helpen in hun ontwikkeling en te komen tot contact met anderen, maken veel van deze kinderen gebruik van ondersteunende communicatiehulpmiddelen, zoals spraakcomputers en tablets, pictogrammenmappen en dagplanners.
De communicatiemiddelen worden veelal door een logopedist aangevraagd en ingetraind. Het
hulpmiddel zal uiteraard in de klas gebruikt moeten gaan worden en daarom vindt deze training door de logopedist meestal niet alleen in de logopedieruimte maar tevens in de klas plaats. Het implementeren van een communicatiehulpmiddel kost in de regel veel tijd. De leerkracht heeft echter meerdere kinderen in de klas en een vaak gehoorde klacht is dat men geen tijd heeft en de kerndoelen, opgesteld door de onderwijsinspectie, moet behalen. Ook geeft het onderwijzend personeel, bestaande uit leerkrachten en onderwijsassistenten, regelmatig aan onvoldoende kennis te hebben van Ondersteunde Communicatie, ook al krijgen zij bij de implementatie hulp van de logopedist of andere specialist op dit gebied (Andzik, 2017).
De ervaring van de onderzoeker is dat de communicatiehulpmiddelen meestal niet gedurende de hele dag ingezet worden in de klas, maar eerder op bepaalde tijdstippen zoals een kringgesprek of taalles. Kinderen met een communicatiehulpmiddel krijgen door deze beperkte momenten minder kansen om mee te doen aan het onderwijs (Willke, 2018).
De aanleiding tot dit onderzoek is een werkbezoek aan de Pestalozzi school in Keulen dat in oktober 2019 heeft plaatsgevonden. Op deze school werden materialen voor Ondersteunde Communicatie de hele dag door ingezet en door alle leerlingen gebruikt, óok sprekende kinderen. Dit was een mooi voorbeeld van inclusief onderwijs. Naar aanleiding van dit werkbezoek ontstond de behoefte om uit te zoeken waar leerkrachten in cluster 3 onderwijs in Nederland tegenaan lopen bij het gebruik van Ondersteunde Communicatie in de klas. Een tweede aanleiding was een overleg met een leverancier dat in januari 2020 heeft plaatsgevonden. Op uitnodiging van deze leverancier hebben verschillende partijen een brainstorm gehouden over het ontwikkelen van materialen en curricula voor Ondersteunde Communicatie in de klas. Klik op onderstaande link om de totale samenvatting te lezen.